TIN HỌC ĐẠI CƯƠNG BÀI 1.2 – PHẦN CỨNG & PHẦN MỀM
Phần 1.2 – PHẦN CỨNG & PHẦN MỀM là “mỏ vàng điểm 10” trong đề thi Tin học đại cương.
Mình sẽ dạy bạn theo đúng slide Tuệ Tĩnh, nhưng diễn giải kiểu dễ nhớ – dễ thi – dễ làm bài trắc nghiệm.
🧩 BÀI 1.2 – PHẦN CỨNG & PHẦN MỀM
🎯 MỤC TIÊU
Sau phần này, bạn sẽ:
-
Hiểu cấu trúc bên trong máy tính
-
Phân biệt CPU, RAM, ROM, bộ nhớ ngoài
-
Nhớ đặc điểm thiết bị nhập – xuất
-
Biết phần mềm hệ thống và phần mềm ứng dụng
🖥️ 1. PHẦN CỨNG MÁY TÍNH (Hardware)
Là tất cả thiết bị hữu hình – sờ thấy, cầm nắm được, gắn trong hoặc ngoài máy.
Ví dụ:
-
Màn hình, bàn phím, chuột, loa, CPU, RAM, ổ cứng...
💡 Mẹo nhớ:
Hardware = “Hàng đâu sờ được” → phần cứng, hữu hình.
⚙️ CẤU TRÚC CƠ BẢN CỦA MÁY TÍNH
Máy tính có 5 bộ phận chính:
| Bộ phận | Chức năng | Mẹo nhớ |
|---|---|---|
| 1. Thiết bị nhập (Input) | Đưa dữ liệu vào máy | “Nhập học” → vào |
| 2. Bộ xử lý trung tâm (CPU) | Xử lý dữ liệu | “Đầu não” của máy |
| 3. Bộ nhớ (Memory) | Lưu trữ dữ liệu tạm thời hoặc lâu dài | “Kho chứa” |
| 4. Thiết bị xuất (Output) | Hiển thị kết quả ra ngoài | “Xuất bản” → ra |
| 5. Thiết bị lưu trữ ngoài | Lưu dữ liệu lâu dài | USB, ổ cứng ngoài |
🧠 2. CPU – BỘ XỬ LÝ TRUNG TÂM
CPU = Central Processing Unit = Bộ não của máy tính
Nó gồm 3 bộ phận chính:
| Thành phần | Chức năng | Mẹo nhớ |
|---|---|---|
| ALU (Arithmetic Logic Unit) | Thực hiện phép toán + logic | “A” = Arithmetic = tính toán |
| CU (Control Unit) | Điều khiển mọi hoạt động | “C” = Control = chỉ huy |
| Registers (Thanh ghi) | Bộ nhớ siêu nhỏ, tạm thời trong CPU | “Ghi nhanh như chớp ⚡” |
💡 Mẹo học thuộc nhanh:
“A tính – C chỉ – Ghi nhớ”
(ALU tính, CU chỉ, Register nhớ)
💾 3. BỘ NHỚ MÁY TÍNH
a. Bộ nhớ thanh ghi (Register)
-
Nhỏ nhất, nhanh nhất, nằm trong CPU.
-
Dùng để lưu tạm trong khi xử lý.
➡️ Tốc độ: Nhanh nhất, dung lượng nhỏ nhất.
b. Bộ nhớ đệm (Cache)
-
Cầu nối giữa CPU và RAM, giúp CPU chạy nhanh hơn.
➡️ Tốc độ: Rất nhanh, dung lượng nhỏ.
💡 Mẹo nhớ:
Cache giống như “đồ ăn vặt để sẵn trên bàn” cho CPU khỏi phải chạy ra tủ lạnh (RAM) suốt!
c. Bộ nhớ chính (Main Memory)
Gồm RAM và ROM
| Loại | Tên đầy đủ | Đặc điểm | Mất dữ liệu khi tắt máy? | Mẹo nhớ |
|---|---|---|---|---|
| RAM | Random Access Memory | Lưu dữ liệu tạm, có thể đọc – ghi | ✅ Có (mất khi tắt) | “RAM = Ráng Anh Mở” – phải mở mới có |
| ROM | Read Only Memory | Chứa lệnh khởi động, chỉ đọc | ❌ Không | “ROM = Rồi Ôm Mãi” – tắt vẫn còn |
d. Bộ nhớ ngoài (Secondary Memory)
Dùng để lưu trữ lâu dài, dung lượng lớn.
Ví dụ: Ổ cứng HDD, SSD, USB, thẻ nhớ, đĩa CD/DVD.
💡 Mẹo:
Bộ nhớ trong (RAM) = “ngắn hạn”,
Bộ nhớ ngoài (USB, HDD) = “dài hạn”.
⌨️ 4. THIẾT BỊ NHẬP (Input Devices)
Đưa dữ liệu từ ngoài vào máy:
-
Bàn phím (Keyboard)
-
Chuột (Mouse)
-
Máy quét (Scanner)
-
Webcam, micro, máy ảnh…
💡 Mẹo nhớ:
“Nhập khẩu” là đưa vào – tương tự “thiết bị nhập”.
🖨️ 5. THIẾT BỊ XUẤT (Output Devices)
Đưa kết quả ra ngoài cho người dùng thấy:
-
Màn hình (Monitor)
-
Máy in (Printer)
-
Loa, tai nghe
-
Máy chiếu (Projector)
💡 Mẹo nhớ:
“Xuất khẩu” là đưa ra ngoài.
🧮 6. PHẦN MỀM (Software)
Là hệ thống lệnh điều khiển phần cứng.
Gồm 2 loại chính:
| Loại | Ví dụ | Chức năng |
|---|---|---|
| Phần mềm hệ thống | Windows, macOS, Linux | Giúp máy chạy, quản lý tài nguyên |
| Phần mềm ứng dụng | Word, Excel, Chrome, Zalo | Phục vụ người dùng cụ thể |
💡 Mẹo nhớ câu thi:
“Hệ thống giúp máy chạy – Ứng dụng giúp người làm.” ✅
🧠 TÓM TẮT CÔ ĐỌNG (ĐỂ THI)
📝 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ÔN THI (RẤT HAY RA)
1️⃣ CPU gồm các bộ phận nào?
→ ALU, CU, Register
2️⃣ RAM có mất dữ liệu khi tắt máy không?
→ Có
3️⃣ ROM là gì?
→ Bộ nhớ chỉ đọc, không mất dữ liệu khi tắt máy
4️⃣ Thiết bị nhập là gì?
→ Dụng cụ đưa dữ liệu vào máy
5️⃣ Ví dụ của thiết bị xuất:
→ Màn hình, máy in, loa
6️⃣ Phần mềm hệ thống và ứng dụng khác nhau thế nào?
→ Hệ thống điều khiển máy, ứng dụng phục vụ người dùng
💡 MẸO THI NHANH:
“Cứng sờ được, mềm không sờ,
ALU tính toán, CU điều hòa.
RAM quên, ROM nhớ, Cache tạm thời,
Vào bằng nhập, ra bằng xuất, nhớ hoài khỏi lo!” 🎶
Đăng bình luận