sáng 7/10 có đến 90 điểm ngập úng ở Hà Nội

Vào sáng 7/10/2025, Hà Nội trải qua đợt mưa lớn kéo dài, do ảnh hưởng hoàn lưu của bão số 11. Theo Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội, lượng mưa phổ biến đạt từ 90–150 mm, có nơi cao hơn rất nhiều (ví dụ: Ô Chợ Dừa 223,9 mm, Hải Bối 204,9 mm). Trong điều kiện như vậy, tính đến 7h30 cùng ngày, đã có 90 điểm ngập úng được ghi nhận trên địa bàn thành phố.

Tình trạng ngập lụt không chỉ là vấn đề thời tiết đơn thuần — nó phản ánh những vướng mắc trong quy hoạch đô thị, hệ thống thoát nước, quản lý mặt đất, và cả mức độ ứng phó của cơ quan quản lý. Bài viết này sẽ đi sâu vào thực trạng, nguyên nhân, tác động và các hướng giải pháp khả thi để giảm thiểu tình trạng ngập úng tại Hà Nội.

I. Thực trạng ngập úng ở Hà Nội – con số và phân bố

1. Quy mô và phân bố điểm ngập

• Số điểm ngập: 90 vị trí trên toàn thành phố.
• Nơi xuất hiện ngập: trải rộng ở các lưu vực thoát nước chính như Tô Lịch, sông Nhuệ, Long Biên, với nhiều tuyến đường, khu dân cư, con phố bị ảnh hưởng.
• Một số vị trí đặc biệt ngập sâu đáng chú ý:
• Lưu vực Tô Lịch: Thụy Khuê (khu vực trường Chu Văn An – dốc La Pho), Minh Khai (chân cầu Vĩnh Tuy), Huỳnh Thúc Kháng, Bùi Xương Trạch...
• Lưu vực sông Nhuệ: Ngã ba Mỹ Đình, Lê Đức Thọ (quảng trường SVĐ Mỹ Đình), Trần Bình, Võ Chí Công, Trần Cung...
• Lưu vực Long Biên: Ngọc Lâm, Đức Giang, đường Đàm Quang Trung, Cổ Linh, gầm chui phố Thiên Đức…
• Mức độ mưa tại các điểm đo: ví dụ, Ô Chợ Dừa ghi nhận 223,9 mm; Hải Bối 204,9 mm; Đại Mỗ 170,5 mm; Phú Lương 163 mm.

Như vậy, không chỉ khu vực nội thành bị ảnh hưởng — vùng ngoại thành, cửa ngõ cũng chịu ngập — cho thấy mức độ phân bố khá rộng và lan tỏa.

2. Thời điểm và thời hạn ngập

Như bài báo cho biết, trận mưa bắt đầu từ sáng sớm (từ 0h10 đêm 7/10). Theo dự báo thời tiết, mưa lớn tiếp tục trong buổi sáng và có xu hướng giảm vào chiều tối. Như vậy, các điểm ngập chủ yếu xuất hiện vào giờ cao điểm sáng, khi người dân di chuyển — gây nên nhiều bất tiện và rủi ro.

Một đặc điểm đáng chú ý: vùng mây đối lưu ít dịch chuyển, nghĩa là mưa tập trung cục bộ, kéo dài, không lan rộng nhanh, khiến các hệ thống thoát nước bị quá tải ngay trong khu vực cố định.

II. Nguyên nhân gây ngập úng

Tình trạng ngập úng không phải chỉ do lượng mưa lớn, mà còn là hệ quả của nhiều yếu tố cấu thành, từ thiết kế hạ tầng, quản lý đô thị đến biến đổi khí hậu.

1. Lượng mưa lớn, cường độ cao

Đây là yếu tố khởi phát: khi lượng mưa vượt quá khả năng thoát của hệ thống (cống, kênh, hồ điều tiết), nước sẽ tích lại trên bề mặt. Với những điểm đo như Ô Chợ Dừa (223,9 mm) hay Hải Bối (204,9 mm), rõ ràng vượt xa mức phổ biến 90–150 mm.

Khi mưa cường độ cao, diễn ra trong thời gian ngắn, dòng chảy bề mặt tăng đột biến, dễ gây ngập cục bộ ngay cả ở hệ thống thoát nước tương đối tốt.

2. Hệ thống thoát nước đô thị không đáp ứng

Một điểm dễ nhận ra là hệ thống thoát nước — cống, kênh mương, trạm bơm, hồ điều tiết — chưa đủ khả năng, hoặc chưa được duy tu bảo trì liên tục để đối phó với những đợt mưa cực đoan.

• Cửa xả trạm bơm được mở nhưng có thể không kịp đáp ứng lưu lượng nước lớn.
• Cống bị tắc, rác thải, bùn đất làm giảm lưu lượng: tình trạng phổ biến trong đô thị.
• Kênh, mương bị thu hẹp do xây dựng lấn chiếm hoặc chèo lấp.
• Hồ điều hòa, hồ chứa nước (nơi dự trữ, điều tiết) thiếu hoặc công suất nhỏ.

3. Quy hoạch đô thị, phát triển hạ tầng bất cập

Quá trình đô thị hóa nhanh, nhu cầu xây dựng cao — nhiều nhà cao tầng, khu đô thị mới — khiến mặt đất bị bê tông hóa, độ thấm giảm. Khi đất không hấp thụ mưa, nước chảy thành dòng bề mặt, dễ tập trung vào các điểm trũng, đường thấp.

Một số tuyến đường, khu dân cư được xây dựng thấp hơn mức thoát nước xung quanh — dễ trở thành “hồ” trong mùa mưa.

Việc lấn chiếm kênh, suối, dòng chảy tự nhiên cũng làm giảm khả năng dẫn dòng và trữ nước.

4. Biến đổi khí hậu và hiện tượng cực đoan

Hiện nay, biến đổi khí hậu làm tăng tần suất, cường độ của các đợt mưa lớn, mưa cực đoan trong thời gian ngắn. Những trận mưa mà trước đây hiếm xảy ra, giờ có thể xuất hiện thường xuyên hơn.

Hơn nữa, hiện tượng cực đoan như mưa dồn dập, mây đối lưu kéo dài — như bài báo nhắc đến vùng mây ít dịch chuyển — khiến tình trạng ngập càng khó kiểm soát.

5. Trách nhiệm và năng lực quản lý đô thị

Quản lý thoát nước, kiểm tra duy tu, kiểm soát xả thải đô thị, kiểm soát xây dựng — nếu lỏng lẻo, việc ngập sẽ dễ xảy ra. Ngoài ra, phối hợp giữa các đơn vị quản lý (thoát nước, giao thông, quận/huyện) nếu chưa đồng bộ cũng làm chậm trễ ứng phó.

III. Tác động của ngập úng đến đời sống và đô thị

Tình trạng ngập lụt gây ra nhiều hệ lụy, ảnh hưởng sâu rộng đến người dân, kinh tế, môi trường, giao thông, y tế…

1. Ảnh hưởng với người dân

• Di chuyển khó khăn, ùn tắc, giao thông gián đoạn — đặc biệt vào giờ cao điểm sáng — khiến nhiều người bị trễ làm, trễ học.
• Rủi ro tai nạn, trượt ngã, điện giật khi nước ngập gây hở điện, ổ điện dưới đường.
• Hư hỏng tài sản, xe máy, ô tô bị ngập nước, hỏng máy, chi phí sửa chữa cao.
• Ảnh hưởng sức khỏe: nước ngập mang theo rác, bùn đất, vi khuẩn, có thể gây bệnh da liễu, tiêu hóa, truyền nhiễm.
• Tác động tâm lý, người dân sống trong khu vực ngập thường xuyên lo lắng, căng thẳng mỗi mùa mưa.

2. Ảnh hưởng giao thông, đô thị

• Các tuyến đường trọng yếu bị ngập sẽ làm giảm tốc độ lưu thông, gây ách tắc kéo dài.
• Công tác vận chuyển công cộng, xe buýt, vệ sinh, cứu hộ khó thực hiện.
• Hạ tầng đô thị bị bào mòn, mặt đường, vỉa hè, hệ thống thoát nước có thể bị hư hỏng nhiều hơn.

3. Kinh tế và chi phí xã hội

• Chi phí sửa chữa, khắc phục hư hỏng tài sản, hạ tầng.
• Giảm năng suất lao động do thời gian đi lại kéo dài, công việc bị gián đoạn.
• Chi phí y tế, xử lý môi trường sau ngập (rác, vệ sinh).
• Ảnh hưởng đến thương mại, kinh doanh khu vực bị ngập: cửa hàng đóng cửa, giảm doanh thu.

4. Môi trường và hệ sinh thái đô thị

• Ngập úng kéo dài có thể làm ô nhiễm nước ngầm, trộn lẫn chất thải, gây ô nhiễm môi trường.
• Cây xanh, hệ thực vật đường phố có thể bị ảnh hưởng (rễ, đất, thoát nước).
• Hệ thống thoát nước nếu quá tải có thể khiến nước bẩn tràn vào các vùng sạch, ảnh hưởng hệ sinh thái đô thị.

IV. Nhận định & so sánh

1. So với các đợt ngập trước đây

Hà Nội vốn có truyền thống “mùa ngập” trong các đợt mưa lớn, đặc biệt ở những khu vực trũng và lưu vực Tô Lịch, Nhuệ. Tuy nhiên, mức độ và tần suất có xu hướng gia tăng — cả về điểm ngập mới, độ sâu và thời gian tồn tại.

Hơn nữa, những điểm từng ít bị ngập giờ có thể bị ảnh hưởng — điều này cho thấy xu hướng lan rộng của hiện tượng.

2. Mức độ chuẩn bị và phản ứng

Trong trận mưa này, Công ty Thoát nước Hà Nội đã kịp công bố thông tin, mở cửa xả trạm bơm và cập nhật các điểm ngập để người dân theo dõi. Đây là bước phản ứng cần thiết, nhưng rõ ràng không đủ để ngăn chặn thiệt hại.

Điểm hạn chế là dù biết trước nguy cơ mưa lớn, nhiều khu vực vẫn không thực hiện được các biện pháp phòng chống như dọn cống, sạch rác, kiểm tra hệ thống thoát nước.

3. Mức độ rủi ro gia tăng

Với biến đổi khí hậu, đô thị hóa nhanh, nhu cầu tiếp tục mở rộng hạ tầng — nếu không có những biện pháp mạnh mẽ — nguy cơ ngập úng, lũ lụt cục bộ sẽ là “bình thường mới” chứ không còn là sự kiện cá biệt.

Người dân trong các khu vực trũng, khu đô thị mới, ngoại thành cần chuẩn bị tâm lý, biện pháp ứng phó thường xuyên hơn.

V. Giải pháp khả thi để giảm thiểu ngập úng

Để hạn chế tình trạng ngập úng nặng nề như trên, cần một chiến lược tổng thể, lâu dài và có sự phối hợp liên ngành. Dưới đây là các nhóm giải pháp từ cấp vĩ mô đến cấp thực tiễn:

1. Nâng cấp và hoàn thiện hệ thống thoát nước

• Mở rộng, nâng cấp cống, kênh, mương để tăng lưu lượng thoát nước.
• Xây dựng thêm hồ điều tiết, bể trữ ngầm trong các khu đô thị mới để tạm giữ nước trong trận mưa lớn, rồi từ từ xả vào hệ thống chính.
• Lắp đặt trạm bơm công suất lớn, điều khiển tự động, có khả năng xử lý dòng chảy lớn theo thời gian thực.
• Cải thiện cửa xả, ngăn lũ ngược vào hệ thống cống vào thời điểm mực nước ngoài cao.
• Bảo trì định kỳ, thông tắc cống, dọn rác, xử lý bùn đất để giữ thông suốt dòng chảy.

2. Quy hoạch đô thị “thích ứng với mưa”

• Tăng diện tích thấm nước: sử dụng vật liệu thấm (gạch thấm, bê tông thấm), diện tích sân vườn, cây xanh, các vùng đất trống vẫn để giữ nước.
• Thiết kế mặt nước, kênh mương trong nội đô, “dẫn” nước về hệ thống thu gom từ từ thay vì ngăn cản dòng chảy tự nhiên.
• Luật hóa khoảng lùi hành lang thoát nước, không được xây vượt diện tích cho phép, kiểm soát lấn chiếm kênh mương.
• Xây dựng các khu đất dự phòng trữ nước (vùng trũng có kiểm soát) trong quy hoạch đô thị để làm “bãi chứa” khi mưa lớn.

3. Quản lý, giám sát và dự báo

• Hệ thống quan trắc mưa, mực nước, lưu lượng nước tự động, dữ liệu thời gian thực giúp dự báo nguy cơ ngập và điều hành cống, trạm bơm.
• Phần mềm quản lý thoát nước đô thị, mô hình thủy văn để mô phỏng và đưa ra kịch bản ứng phó.
• Kế hoạch cảnh báo sớm, thông tin đến người dân về các khu vực có nguy cơ ngập cao.
• Tổ chức diễn tập ứng phó mưa lũ cục bộ, kết hợp giữa các sở ngành, quận/huyện, công ty thoát nước, lực lượng cứu hộ.

4. Nâng cao trách nhiệm quản lý và chính sách

• Phân quyền rõ ràng cho các cơ quan (thoát nước, giao thông, đô thị, môi trường) để phối hợp xử lý nhanh.
• Áp dụng chế tài nghiêm nếu vi phạm hành lang thoát nước, lấn chiếm kênh, xả thải, xây dựng trái phép.
• Nguồn ngân sách bền vững cho duy tu, nâng cấp hạ tầng thoát nước — không chỉ khi có ngập mới đầu tư.
• Khuyến khích cộng đồng tham gia giám sát, ví dụ thông báo vị trí ngập, rác tắc cống, giúp lực lượng chức năng can thiệp nhanh.

5. Hành động của người dân, cộng đồng

• Dọn vệ sinh cống trước cửa nhà, không xả rác xuống cống, thu gom rác thải đúng nơi quy định.
• Chủ động tránh di chuyển vào khu vực ngập sâu, tìm lộ trình an toàn khi có mưa lớn.
• Chuẩn bị vật dụng sơ cứu, thiết bị che chắn, như máy bơm nhỏ, tấm chắn, dùng vật liệu chống thấm cho tầng hầm, tầng trệt.
• Tham gia phản ánh, giám sát: chụp hình, gửi thông tin các điểm ngập, chống ùn tắc cho cơ quan quản lý, truyền thông.

VI. Kịch bản và kịch bản ứng phó cho Hà Nội

1. Kịch bản trung hạn (5–10 năm)

• Hà Nội cần xây dựng Chiến lược chống ngập đô thị đến 2030, tầm nhìn 2050, trong đó xác định các vùng trọng điểm, các tuyến trục thoát nước chính.
• Phân vùng đô thị theo khả năng thoát nước để có quy định riêng về mật độ xây dựng, hệ số phủ mái, cây xanh, diện tích thấm.
• Tạo mạng lưới hồ điều hòa, kênh thoát nước kết nối với hệ thống chính, với quy mô đủ lớn để ứng phó các trận mưa cực đoan.
• Ứng dụng công nghệ số (IoT, hệ thống điều khiển tự động) để điều tiết trạm bơm, cửa xả, lưu lượng nước theo thời gian thực.

2. Kịch bản ngắn hạn (1–3 năm)

• Xác định các “điểm nóng” ngập thường xuyên — ưu tiên xử lý trước (nâng cao mặt đường, mở cống, cải tạo hệ thống thoát nước cục bộ).
• Triển khai thí điểm các mô hình “thấm nước đô thị”, bể trữ ngầm, sân thấm tại các dự án đô thị mới.
• Tăng cường dọn vệ sinh cống, khơi thông điểm tắc nghẽn trước mùa mưa, trước các dự báo mưa lớn.
• Đào tạo, tập huấn cho lực lượng phản ứng nhanh về ngập, đảm bảo có kế hoạch rõ ràng khi có cảnh báo mưa mạnh.

VII. Thách thức và chú ý khi triển khai

• Nguồn vốn lớn, cần huy động từ ngân sách, xã hội hóa, hợp tác công – tư.
• Đồng bộ cao, nếu chỉ làm cục bộ, chỗ này thông nhưng chỗ khác vẫn ngập.
• Sự phối hợp nhiều ngành, từ xây dựng, giao thông, thoát nước, quận/huyện, môi trường — đòi hỏi lãnh đạo chủ động điều phối.
• Ý thức người dân: nếu cộng đồng không tuân giữ vệ sinh cống, xả rác, lấn chiếm dòng chảy — mọi nỗ lực dễ bị phá vỡ.
• Thích ứng với biến đổi khí hậu: dự báo mưa lớn, hiện tượng cực đoan có thể vượt thiết kế — nên có biện pháp dự phòng, linh hoạt.

VIII. Kết luận

Trận mưa sáng 7/10 và 90 điểm ngập úng ở Hà Nội là lời cảnh báo nghiêm khắc: hệ thống thoát nước và quy hoạch đô thị của thủ đô đang bị thử thách. Khi mưa vượt ngưỡng thiết kế, hậu quả hiện rõ: giao thông đình trệ, người dân khốn khó, tài sản bị ảnh hưởng.

Để không tiếp tục bị “bất ngờ” mỗi mùa mưa, Hà Nội cần chuyển từ trạng thái xử lý sự cố sang trạng thái chủ động phòng chống, từ đầu tư manh mún sang chiến lược tổng thể, từ phản ứng địa phương sang phối hợp liên ngành.

Nếu bạn muốn, tôi có thể giúp bạn viết bài bản tin chi tiết (3000 từ hoàn chỉnh), hoặc phiên bản phù hợp cho tạp chí, blog, hoặc bản tiếng Anh. Bạn muốn tôi tiếp tục viết không?